อุปสรรค 3 มาร 4

อุปสรรค 3

เ

กี่ยวกับเรื่องอุปสรรค 3 มาร 4 นั้น พระนิชิเร็นไดโชนินได้เทศนาไว้ (ในธรรมนิพนธ์เรื่องพี่น้อง หน้า 1088) ดังนี้ “ที่เรียกว่าอุปสรรค 3 มาร 4 นั้น ได้แก่ กิเลสอุปสรรค กรรมอุปสรรค และผลตอบสนองอุปสรรค กิเลสอุปสรรคก็คือสิ่งที่ขัดขวางอันเกิดจากความโลภ โกรธ หลง เป็นต้น กรรมอุปสรรคคือสิ่งขัดขวางอันเกิดจากภรรยาและบุตร เป็นต้น ผลตอบสนองอุปสรรคก็คือสิ่งขัดขวางอันเกิดจากผู้ปกครองบ้านเมือง บิดามารดา เป็นต้น และพญามารซึ่งอยู่ในมาร 4 นั้น ก็เช่นเดียวกัน”

อันดับแรก คำว่า “อุปสรรค” ของ “อุปสรรค 3” ก็คือการสกัดกั้นหรือขัดขวาง เป็นคำที่ใช้เรียกการกระทำที่คอยขัดขวางการบำเพ็ญเพียรความศรัทธา

แบ่งออกเป็น 3 ชนิด ได้แก่ กิเลสอุสรรค กรรมอุปสรรค และผลตอบสนองอุปสรรค

กิเลสอุปสรรค

การที่กิเลส เช่น โลภ โกรธ หลง กลางเป็นสิ่งขัดขวางการบำเพ็ญเพียรความศรัทธา

 

กรรมอุปสรรค

การที่กรรมชั่วซึ่งตัวเราได้กระทำไว้ เช่น กรรมชั่ว 10 ประการ หรืออนันตริยกรรม 5 ประการ เป็นต้น ขัดขวางความศรัทธา ในข้อความนี้เฉพาะเจาะจงว่าเกิดจากบุคคลใกล้ตัว เช่น ภรรยาและบุตร

ผลตอบสนองอุปสรรค

อุปสรรคที่เกิดจากผลตอบสนองของอบายภูมิ 3 ได้แก่ นรก เปรต เดรัจฉาน และการวิพากษ์วิจารณ์ธรรมที่ถูกถ้วนแท้จริง ในข้อความนี้กล่าวว่าเกิดจากบุคคลที่เราจะต้องเชื่อฟัง เช่น พ่อแม่ หรือผู้ปกครองบ้านเมือง เป็นต้น

มาร 4

คํ

าว่า “มาร” ของ “มาร 4” ดังที่มีความหมายว่าเป็นผู้แย่งชิงชีวิต ผู้สังหาร หรือผู้ทำลาย เป็นการกระทำที่แย่งชิงความสดใสของชีวิตที่เป็นตัวตนของธรรมมหัศจรรย์จากภายในชีวิตของผู้ปฏิบัติศรัทธา

มาร 4 นั้นได้แก่ ขันธมาร กิเลสมาร มรณมาร และเทพบุตรมาร

ขันธมาร

การที่ขันธ์ 5 (การทำงานของกายเนื้อและจิตใจ) ของผู้ปฏิบัติศรัทธาทำงานไม่ปกติจนกลายเป็นสิ่งที่ขัดขวางการปฏิบัติศรัทธา

กิเลสมาร

การที่กิเลสซึ่งได้แก่ โลภ โกรธ หลง เกิดขึ้นและทำลายความศรัทธา

มรณมาร

มารที่คอยขัดขวางการบำเพ็ญเพียรด้วยการคร่าชีวิตของผู้บำเพ็ญเพียร กล่าวได้ว่าการเกิดความสงสัยต่อความศรัทธาอันเนื่องมาจากการเสียชีวิตของผู้บำเพ็ญเพียรคนอื่น ก็เป็นท่าทีที่พ่ายแพ้ต่อมรณมารเช่นกัน

เทพบุตรมาร

มารที่เป็นรากฐานที่สุด เป็นการทำงานที่เกิดจากราชาสวรรค์ชั้นปรนิมมิตวสวัสดี (พญามารแห่งสวรรค์ชั้นที่ 6) และเป็นชื่อย่อของปรนิมมิตวสวัสดีเทพบุตรมาร พระนิชิเร็นไดโชนินกล่าวไว้ (ในธรรมนิพนธ์เรื่องข้อแตกต่างในการรักษาโรคระหว่างหินยาน มหายานชั่วคราวและแท้จริง หน้า 997) ว่า “อวิชชาขั้นพื้นฐานของชีวิต จะปรากฏออกมาเป็นพญามารแห่งสวรรค์ชั้นที่ 6” กล่าวคือ มารชนิดนี้เกิดจากสภาพชีวิตที่หลงผิดขั้นพื้นฐานของชีวิต และทำการกดขี่ผู้บำเพ็ญเพียรโดยใช้พลังต่าง ๆ ทั้งหมด เช่น เข้าไปอยู่ในตัวผู้มีอำนาจ เป็นต้น